ਮਦਨ ਗੁਪਤਾ ਸਪਤੂ, ਜੋਤਸ਼ੀ
History And Importance of Basant Panchami: ਜਿਉਂ ਹੀ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਨੇੜੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਪਕਾਰ ਫਿਲਮ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੀਤ- ‘ਪੀਲ਼ੀ ਪੀਲ਼ੀ ਸਰਸੋਂ ਫੁੱਲੀ, ਪੀਲ਼ੀ ਉਡੇ ਪਤੰਗ, ਹੇ ਪੀਲ਼ੀ ਪੀਲ਼ੀ ਉਡੇ ਚੁਨਰੀਆ, ਪੀਲ਼ੀ ਪਗੜੀ ਦੇ ਸੰਗ’ ਵੀ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਾਰਾ ਨਾਲ ਮਨ ਵਿਚ ਤਰਨ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।
ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਆਦਿ ਕਾਲ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੁਦਰਤੀ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੋ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀਆਂ ਛੇ ਰੁੱਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਬਸੰਤ, ਗਰਮੀ, ਬਰਸਾਤ, ਪਤਝੜ, ਹੇਮੰਤ ਆ ਕੇ ਕੁਦਰਤ ਨੂੰ ਸੁੰਦਰ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਰੁੱਤ ਚੱਕਰ ਚੈਤਰ ਅਤੇ ਵੈਸਾਖ ਦੋਵੇਂ ਮਹੀਨੇ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਨੂੰ ਕਦੇ ‘ਰਿਤੁਰਾਜ’ ਨਾਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਕਦੇ ‘ਮਧੂਮਾਸ’ ਨਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
(History And Importance of Basant Panchami)
ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਅਸਮਾਨ ਤੋਂ ਧੁੰਦ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਠੰਡ ਘੱਟਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਸਮਾਨ ਸਾਫ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਦੀ, ਝੀਲ, ਛੱਪੜ ਦਾ ਪਾਣੀ ਆਪਣੀ ਸਰੀਰਕ ਤਸਵੀਰ ਨਾਲ ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਮੋਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਰੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ ਟਹਿਣੀਆਂ ਫੁੱਟਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰ੍ਹੋਂ, ਜੌਂ, ਆਲੂ, ਕਣਕ, ਛੋਲੇ, ਮਟਰ, ਟੀਸੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਤਿਆਰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਮੱਝ, ਮੱਖੀ ਪਰਾਗ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਖੀ ਸ਼ਹਿਦ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੋਇਲ ਅਤੇ ਪਪੀਹਾ ਅਮਰਾਈ ਦੇ ਸੁਰੀਲੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਮੁਕੁਲ ਖਿੜਦੀਆਂ ਹਨ (History And Importance of Basant Panchami)
ਕਵੀਆਂ ਨੇ ਮੱਧ ਰੁੱਤ ਦੇ ਇਸ ਸੁੰਦਰ ਕੁਦਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਭਰਪੂਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵਿਭਿੰਨ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੀਲਾ ਰੰਗ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫਸਲ ਪੱਕਣ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਪੀਲਾ ਰੰਗ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਦਾ ਸੂਚਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਵਿਚ ਫੁੱਲ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ, ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦਾ ਸੋਨਾ ਚਮਕਦਾ ਹੈ, ਜੌਂ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਖਿੜਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੀਆਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਉੱਡਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ੀ ਪੰਚਮੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੀਪੰਚਮੀ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ (History And Importance of Basant Panchami)
ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਜਾਂ ਸ਼੍ਰੀਪੰਚਮੀ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਦੇਵੀ ਸਰਸਵਤੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਇਸ ਦਿਨ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਛੇ ਰੁੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਨੂੰ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਸੰਤ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਨਚਾਹੀ ਰੁੱਤ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਫੁੱਲ ਨਿਕਲੇ ਤਾਂ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਫੁੱਲ ਖੇਤਾਂ ਵਿਚ ਸੋਨੇ ਵਾਂਗ ਚਮਕਣ ਲੱਗ ਪਏ, ਜੌਂ ਅਤੇ ਕਣਕ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਖਿੜਨ ਲੱਗ ਪਏ, ਅੰਬਾਂ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਮੰਜ਼ਰਾਂ ਨਾਲ ਢਕ ਗਏ ਅਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੀਆਂ ਤਿਤਲੀਆਂ ਉਡਣ ਲੱਗ ਪਈਆਂ। ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਹਲਚਲ ਮੱਚਣ ਲੱਗੀ।
ਮਾਘ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਤਰੀਕ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਗਿਆ। (History And Importance of Basant Panchami)
ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦੇ ਸੁਆਗਤ ਲਈ, ਮਾਘ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਕਾਮਦੇਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਵਿਚ ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਰਿਸ਼ੀ ਪੰਚਮੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪੁਰਾਣਾਂ-ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਕਾਵਿ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਕਣ-ਕਣ ਖਿੜਿਆ (History And Importance of Basant Panchami)
ਬਸੰਤ ਦੀ ਆਮਦ ਨਾਲ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਹਰ ਕਣ ਖਿੜ ਉੱਠਦਾ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਵੀ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਭਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਰ ਰੋਜ਼ ਨਵੇਂ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਸੂਰਜ ਚੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਚੇਤਨਾ ਦੇ ਕੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਮੁੜ ਆਉਣ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਦੇ ਕੇ ਵਿਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਪੀਲੇ-ਪੀਲੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਢਕੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਛਾਂ ਨਜ਼ਰ ‘ਤੇ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਕੋਈ ਵੀ ਨਵਾਂ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। (History And Importance of Basant Panchami)
ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ਦੇ ਦਿਨ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁਹੂਰਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਦਿਨ ਘਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ ਲੱਭ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਵਸੰਤ ਪੰਚਮੀ ‘ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਵਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
(History And Importance of Basant Panchami)
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ : Republic Day Wishes For Facebook And Whatsapp
Connect With Us:- Twitter Facebook
SHARE
