Lohri Festival 2022: ਲੋਹੜੀ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਹਾੜੀ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਢੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਜਸ਼ਨ ਵੀ ਹੈ। ਪੰਜਾਬੀ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਲੋਹੜੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਤੀ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਈਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਹੜੀ ਨੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ, ਕਬੀਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਲੋਈ, ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਲਿਆ ਹੈ।
ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਂ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਤਰਕ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲਾ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਲੱਕੜ, ਓ ਦਾ ਅਰਥ ਗੋਹਾ ਅਤੇ ਦੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੇਵੜੀ। ਲੋਹੜੀ ਤਿੰਨਾਂ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਕੇ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅੱਗ ਬਾਲਣ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਸਮਾਂ (Lohri Festival 2022)
ਰੋਹਿਣੀ ਨਛੱਤਰ ਵੀਰਵਾਰ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗਾ। ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਰਾਤ ਤੱਕ ਲੱਕੜ, ਸਮਿੱਧਾ, ਰੇਵੜੀ, ਤਿਲ ਆਦਿ ਨਾਲ ਅਗਨੀ ਜਗਾ ਕੇ ਅਗਨੀ ਪੂਜਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇ।
ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਰੁੱਤਾਂ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ, ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਨ, ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਹਾੜੀ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਸੂਚਕ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ।
ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਲੋਹੜੀ ਜਲਾਉਣ ਦਾ ਭਾਵ (Lohri Festival 2022)
ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਲੋਹੜੀ ਫੂਕਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਸੂਰਜ ਦੇ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਨਾ। ਲੋਹੜੀ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਰਦੀ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੱਗ ਬਾਲ ਕੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੂੰਗਫਲੀ, ਤਿਲ, ਗੱਜਕ, ਰੇਵੜੀ ਖਾ ਕੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ।
ਅਜੋਕੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੜਕਾਂ ’ਤੇ ਆਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਰੇਵੜੀ ਮੂੰਗਫਲੀ ਬਦਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਲਮੇਲ ਵਿਚ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ।
(Lohri Festival 2022)
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸਾਨ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਜਾਂ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਹਿਲੀ ਲੋਹੜੀ ‘ਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਆਉਣ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਵੀ ਇਹ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਵਧਦੇ ਅਸ਼ਲੀਲ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ‘ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀਏ ਹੋ’ ਵਰਗੇ ਲੋਕ ਗੀਤ ਸੁਣ ਕੇ ਬਚਪਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦਾ ਸਮਾਂ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਤੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਤਿਲਾਂ ਵਾਲੀ ਅੱਗ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਕਰਮਣ ਦੂਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਰੀਕ੍ਰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਗਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਵੀ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਮੌਕੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਸਰ੍ਹੋਂ ਦਾ ਸਾਗ, ਮੱਕੀ ਦੀਆਂ ਰੋਟੀਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
(Lohri Festival 2022)
ਕਥਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਲੋਹੜੀ ਦਾ ਮੁੱਢ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ “ਰਾਬਿਨ ਹੁੱਡ” ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਮੁਗਲ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਡਾਕੂ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅਮੀਰਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ।
ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਹਿੰਦੂ ਪੰਜਾਬੀ ਕੁੜੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਛੁਡਵਾਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚ ਵੇਚਣ ਲਈ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਕੁੜੀਆਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਗੀਤ ਗਾਏ ਅਤੇ ਅੱਗ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਨੱਚੇ ਅਤੇ ਦਾਜ ਦਿੱਤਾ।
ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲੋਹੜੀ ਬੜੇ ਮਾਣ ਨਾਲ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਹਰ ਗੀਤ ਵਿਚ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਨ ਕਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ।
ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ (Lohri Festival 2022)
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਵਰਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਹੈ। ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਤਿਥੀ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਨਾਲ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿ ਦੀ ਕਿਰਪਾ ਨਾਲ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦੀਆਂ ਮਨੋਕਾਮਨਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੌਸ਼ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ 13 ਜਨਵਰੀ 2022 ਨੂੰ ਹੈ। ਪੌਸ਼ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ 12 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 4.49 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ 13 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 7.32 ਵਜੇ ਸਮਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ।
ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਮਹੱਤਵ (Lohri Festival 2022)
ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਸੰਤਾਨ ਦੀ ਲੰਮੀ ਉਮਰ ਅਤੇ ਸੰਤਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਹ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ‘ਤੇ ਸਾਲ ਵਿਚ ਦੋ ਵਾਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਪੌਸ਼ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਜਾਂ ਪੌਸ਼ ਸ਼ੁਕਲ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦਸੰਬਰ ਜਾਂ ਜਨਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਦੂਜੀ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰਵਣ ਪੁਤ੍ਰਦਾ ਏਕਾਦਸ਼ੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੁਲਾਈ ਜਾਂ ਅਗਸਤ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
(Lohri Festival 2022)
SHARE
