ਇੰਡੀਆ ਨਿਊਜ਼, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੱਤਵੇਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੀਲਮ ਸੰਜੀਵਾ ਰੈੱਡੀ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਬਿਨਾਂ ਵਿਰੋਧ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇਕਲੌਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸਨ। ਉਹ ਫਕਰੂਦੀਨ ਅਲੀ ਅਹਿਮਦ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1977 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ। ਅਹਿਮਦ ਨੇ 11 ਫਰਵਰੀ 1977 ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲਿਆ।
ਇਕੱਲੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਤੇ ਹੋਰ ਵੋਟ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕੇ
ਸਾਲ 1977 ਵਿੱਚ ਜੂਨ-ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ 11 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਹੋਣੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਦਾ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ 4 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ 524 ਨਵੇਂ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ 232 ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ 22 ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕੇ ਕਿਉਂਕਿ ਰੈਡੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਨ। 36 ਹੋਰ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ।
ਇਹ ਚੋਣ ਬੇਸ਼ੱਕ ਅਸਾਧਾਰਨ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਦਿਲਚਸਪ ਚੋਣ 1969 ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਜਦੋਂ ਰੈਡੀ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵੀਵੀ ਗਿਰੀ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ। ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਪਾਰਟੀ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਨੂੰ ਖਦੇੜਨ ਲਈ “ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਰ ਨਾਲ ਵੋਟ ਪਾਉਣ” ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸੋਧਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ
ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਹਨਾਂ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੋਧ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਆਪਣੀ ਉਮੀਦਵਾਰੀ ਪ੍ਰਤੀ ਗੰਭੀਰ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚੁਣੇ ਜਾਣ ਦੀ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਂ ਕੋਈ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ, ਉਹ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਲਈ ਚੋਣ ਲੜ ਰਹੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਦਾਖਲ ਕਰਨ ਲਈ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 50 ਪ੍ਰਸਤਾਵਕਾਂ ਅਤੇ 50 ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦੇਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ ਸੀ
ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਣ ਵਾਲੀ 16ਵੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ‘ਚ 4,809 ਵੋਟਰ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ‘ਚੋਂ 776 ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ 4,033 ਵਿਧਾਇਕ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ 233 ਅਤੇ ਲੋਕ ਸਭਾ ਦੇ 543 ਮੈਂਬਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1952 ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਆਖਰੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ 533 ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। ਰਾਜੇਂਦਰ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਇਹ ਚੋਣ ਜਿੱਤੀ। 1957 ਦੀਆਂ ਦੂਜੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਨ। ਇਹ ਚੋਣ ਵੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਜਿੱਤੀ ਸੀ।
ਤੀਜੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਉਮੀਦਵਾਰ
ਤੀਜੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਨ, ਪਰ 1967 ਵਿੱਚ ਚੌਥੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ 17 ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਨੌਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੀ ਵੋਟ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਪੰਜ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੂੰ 1,000 ਤੋਂ ਘੱਟ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ। ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੂੰ 4.7 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵੋਟਾਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ। ਪੰਜਵੀਂ ਚੋਣ ਵਿੱਚ 15 ਉਮੀਦਵਾਰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੀ ਵੋਟ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ। 1969 ਵਿੱਚ ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਕਈ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੋਟਿੰਗ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਗੁਪਤਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸੰਸਦ ਭਵਨ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਸੱਤਵੀਂ ਚੋਣ ਵਿੱਚ 37 ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਦਾਖ਼ਲ ਕੀਤੇ ਸਨ
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ 1974 ਦੀਆਂ ਛੇਵੀਂਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਜੀਦਾ ਨਾ ਹੋਣ ਵਾਲਿਆਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ। ਇਸ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਨ। 1977 ਵਿੱਚ ਸੱਤਵੀਂ ਚੋਣ ਵਿੱਚ 37 ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਦਾਖਲ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਕਰਨ ’ਤੇ ਰਿਟਰਨਿੰਗ ਅਫ਼ਸਰ ਨੇ 36 ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀ ਪੱਤਰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਉਮੀਦਵਾਰ ਰੈਡੀ ਚੋਣ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਸੀ। 1982 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਅੱਠਵੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਦੋ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ 1987 ਵਿੱਚ ਨੌਵੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਉਮੀਦਵਾਰ ਸਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: 22 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀ ਚੋਣ ਹੋਵੇਗੀ
ਸਾਡੇ ਨਾਲ ਜੁੜੋ : Twitter Facebook youtube
SHARE
